Explosiegevaar is aanwezig zodra een mengsel van lucht en een brandbare stof in de vorm van gassen, dampen, nevels of stof ontstoken kan worden. Het explosiegevaar kan zich uiten in drie vormen:
Gasexplosiegevaar
Bijvoorbeeld bij lekkage van gasflessen voor heftrucks of het gebruik van spuitbussen in kleine ruimtes. Indien brandbare verfcomponenten in een vacuüm coater gebruikt worden ontstaat veel brandbare damp die bij de afzuiging explosiegevaar oplevert.
Nevelexplosiegevaar
Ontstaat bijvoorbeeld bij het spuiten van brandbare verf met de hand of in cabines. De fijne wolk verfdruppeltjes kan door een vonk ontstoken worden.
Stofexplosiegevaar
Wanneer bij houtverwerking fijn stof vrijkomt, bestaat er gevaar voor stofexplosies. Als er voldoende fijn houtstof in de lucht aanwezig is, kan één enkel vonkje van een lamp of machine voldoende zijn om een stofexplosie te veroorzaken.
Stofexplosies in afzuigsystemen komen wel eens voor in de houtverwerkende industrie. De menging van houtstof en lucht in het systeem kan zorgen voor een explosief mengsel. Ook in de container/silo/bunker waarin het stof wordt opgevangen, zijn de risico’s voor een houtstofexplosie volop aanwezig.
Explosies zijn zeer krachtig en kunnen leiden tot grote materiële schade en bij aanwezigheid van werknemers in de nabijheid tot zeer ernstig letsel.
Het is daarom erg belangrijk dat in deze machines en afzuiginstallaties geen ontstekingsbronnen voorkomen. Aarding van machines en de afzuiginstallaties voorkomt vonkvorming door statische oplading.
Dit moet in het ontwerp en de uitvoering van de installatie geborgd zijn. Deze installaties moeten explosievrij zijn uitgevoerd.
Het gaat om het beheersen van de omstandigheden in een explosieve atmosfeer, in situaties waarbij het niet mogelijk is om door vervanging van stoffen het explosiegevaar weg te nemen.
Vaak en grondig stofzuigen met een speciale stofzuiger is belangrijk om te voorkomen dat bij het opdwarrelen van het fijne stof (kleiner dan 0,5 mm) een grote explosie ontstaat. Ook het schoonmaken van balken, leidingen en elektrische schakelkasten moet regelmatig gedaan worden.
Het Arbobesluit verplicht bedrijven tot een gestructureerde aanpak van explosiegevaar. Werkgevers moeten hiertoe de brandbare stoffen, risicovolle situaties en blootgestelde werknemers inventariseren. En indien nodig technische en/of organisatorische maatregelen treffen, werknemers voorlichten en per machine en afzuiginstallatie een explosieveiligheidsdocument (EVD) opstellen. Dit gebeurt aan de hand van een RI&E en een plan van aanpak.
Relevante regelgeving:
Arbobesluit, artikel 3.5a t/m 3.5f
Meer informatie:
