Arbotoolkit: De arbeidsrisico's

Onderstaand wordt een overzicht weergegeven van de belangrijkste arbeidsrisico’s in houtondernemingen en een inventarisatie van hulpmiddelen en oplossingen/oplossingsrichtingen. Vanuit het overzicht kunt u meteen doorklikken naar de gewenste informatie

Arbeidsrisico

Inventarisatie

Oplossing

Fysieke belasting

Inventarisatie fysieke belasting

Beoordelen van fysieke belasting

Risico inventarisatie: de veiligheids- en gezondheidsaspecten van fysieke belasting moeten worden beoordeeld, waarbij met name wordt gelet op de kenmerken van de last, de vereiste lichamelijke inspanning, de kenmerken van de werkomgeving en de eisen van de taak.

Met de Key Indicator Method (KIM) knelpuntenmethode kunnen de verschillende risicofactoren worden berekend en kan het globale risico op overbelasting worden bepaald.

Met de NIOSH methode kun je tilsituaties goed in kaart brengen.

Tillen wordt gezien als een belangrijke oorzaak van rugklachten. Veel tilsituaties voldoen echter niet aan de ergonomische eisen. Als handmatig tillen van zware lasten nodig is, moeten optimale tilomstandigheden worden gerealiseerd:

De last moet dichtbij het lichaam kunnen worden gehouden
De last moet zich bij het oppakken op een hoogte van ongeveer 75 cm bevinden
De verticale verplaatsingsafstand van de last mag niet meer zijn dan 25 cm
De last moet met twee handen kunnen worden opgepakt
De tilhouding moet vrij kunnen worden gekozen
De romp mag tijdens het tillen niet worden gedraaid

Meer informatie

Checklisten Fysieke belasting

Ergonomie site

Wegwijzer fysieke belasting TNO

FNV Tiltest

Fysieke belasting op het werk TNO

Normen

Veiligheid van machines, menselijke fysieke belasting NEN-EN 1005

Ergonomie – Handmatig verplaatsen van lasten – Tillen en dragen NEN-ISO 11228

Relevante wetgeving:

Arbeidsomstandighedenbesluit Artikel 5.1 tot 5.6

Fysieke belasting en zwangerschap

Het is een zwangere werknemer en een werknemer tijdens de lactatie verboden om:

Dagelijks meer dan eenmaal per uur te hurken, knielen, bukken of staande voetpedalen te bedienen tijdens de laatste drie maanden van de zwangerschap.
Meer te tillen dan 10 kilogram in één handeling gedurende de hele zwangerschap en in de periode drie maanden na de bevalling.
Meer dan 10 keer per dag gewichten van meer dan 5 kilogram te tillen vanaf de twintigste week van de zwangerschap of
Meer dan 5 keer per dag gewichten van meer dan 5 kilogram te tillen vanaf de dertigste week van de zwangerschap.

Relevante wetgeving:

Arbeidsomstandighedenbesluit Artikel 5.13a

Beeldschermwerk

In de risico inventarisatie en -evaluatie moet specifieke aandacht worden besteed aan de gevaren voor het gezichtsvermogen en die van de fysieke en psychische belasting als gevolg van arbeid aan een beeldscherm. Beeldschermwerk moet op gezette tijden worden afgewisseld door andersoortige arbeid of door een rusttijd. Medewerkers die beeldschermarbeid verrichten moeten in de gelegenheid worden gesteld een passend oogonderzoek te ondergaan. Indien de resultaten van het onderzoek dit vereisen wordt de werknemer in de gelegenheid gesteld een oftalmologisch onderzoek te ondergaan en zo nodig oogcorrectiemiddelen worden verstrekt. Apparatuur, programmatuur en meubilair, in gebruik bij het verrichten van beeldschermwerk moet aan een belangrijk aantal eisen voldoen die zijn beschreven in de Arbeidsomstandighedenregeling

Relevante wetgeving:

Arbeidsomstandighedenbesluit Artikel 5.7-5.12

Arbeidsomstandighedenregeling Artikel 5.1 – 5.3

Meer informatie

Ergonomie website computerwerk

Oplossingen tillen

Voor het zoeken naar oplossingen voor fysieke belasting is een meetkoffer en oplossingenboek ontwikkeld. In het oplossingenboek worden 71 oplossingen beschreven om fysieke belasting te verminderen.

Per oplossing is informatie opgenomen over:

beschrijving oplossing (soort oplossing, waar is het een oplossing voor, foto’s)
beoogde effecten (arbo/ergonomie en efficiency)
kenmerken (specificaties, ergonomie)
randvoorwaarden (organisatorisch, technisch, omgevingsaspecten)
implementatie (invoeringstermijn, aanschafkosten, bijkomende kosten, fabrikant/leverancier)

Onderstaand zijn alle oplossingen uit het oplossingenboek geselecteerd, die betrekking hebben op tillen.

Oplossingen dragen

Voor het zoeken naar oplossingen voor fysieke belasting is een meetkoffer en oplossingenboek ontwikkeld. In het oplossingenboek worden 71 oplossingen beschreven om fysieke belasting te verminderen.

Per oplossing is informatie opgenomen over:

beschrijving oplossing (soort oplossing, waar is het een oplossing voor, foto’s)
beoogde effecten (arbo/ergonomie en efficiency)
kenmerken (specificaties, ergonomie)
randvoorwaarden (organisatorisch, technisch, omgevingsaspecten)
implementatie (invoeringstermijn, aanschafkosten, bijkomende kosten, fabrikant/leverancier)

Onderstaand zijn alle oplossingen uit het oplossingenboek geselecteerd, die betrekking hebben op dragen.

Oplossingen duwen en trekken

Voor het zoeken naar oplossingen voor fysieke belasting is een meetkoffer en oplossingenboek ontwikkeld. In het oplossingenboek worden 71 oplossingen beschreven om fysieke belasting te verminderen.

Per oplossing is informatie opgenomen over:

beschrijving oplossing (soort oplossing, waar is het een oplossing voor, foto’s)
beoogde effecten (arbo/ergonomie en efficiency)
kenmerken (specificaties, ergonomie)
randvoorwaarden (organisatorisch, technisch, omgevingsaspecten)
implementatie (invoeringstermijn, aanschafkosten, bijkomende kosten, fabrikant/leverancier)

Onderstaand zijn alle oplossingen uit het oplossingenboek geselecteerd, die betrekking hebben op duwen en trekken.

Oplossingen werkhouding

Voor het zoeken naar oplossingen voor fysieke belasting is een meetkoffer en oplossingenboek ontwikkeld. In het oplossingenboek worden 71 oplossingen beschreven om fysieke belasting te verminderen.

Per oplossing is informatie opgenomen over:

beschrijving oplossing (soort oplossing, waar is het een oplossing voor, foto’s)
beoogde effecten (arbo/ergonomie en efficiency)
kenmerken (specificaties, ergonomie)
randvoorwaarden (organisatorisch, technisch, omgevingsaspecten)
implementatie (invoeringstermijn, aanschafkosten, bijkomende kosten, fabrikant/leverancier)

Onderstaand zijn alle oplossingen uit het oplossingenboek geselecteerd, die betrekking hebben op werkhouding.

Oplossingen trillen en schokken

Voor het zoeken naar oplossingen voor fysieke belasting is een meetkoffer en oplossingenboek ontwikkeld. In het oplossingenboek worden 71 oplossingen beschreven om fysieke belasting te verminderen.

Per oplossing is informatie opgenomen over:

beschrijving oplossing (soort oplossing, waar is het een oplossing voor, foto’s)
beoogde effecten (arbo/ergonomie en efficiency)
kenmerken (specificaties, ergonomie)
randvoorwaarden (organisatorisch, technisch, omgevingsaspecten)
implementatie (invoeringstermijn, aanschafkosten, bijkomende kosten, fabrikant/leverancier)

Onderstaand zijn alle oplossingen uit het oplossingenboek geselecteerd, die betrekking hebben op trillen en schokken.

Heftruck (pdf)
Taakroulatie (pdf)
Werkoverleg (pdf)

Oplossingen repeterende bewegingen

Voor het zoeken naar oplossingen voor fysieke belasting is een meetkoffer en oplossingenboek ontwikkeld. In het oplossingenboek worden 71 oplossingen beschreven om fysieke belasting te verminderen.

Per oplossing is informatie opgenomen over:

beschrijving oplossing (soort oplossing, waar is het een oplossing voor, foto’s)
beoogde effecten (arbo/ergonomie en efficiency)
kenmerken (specificaties, ergonomie)
randvoorwaarden (organisatorisch, technisch, omgevingsaspecten)
implementatie (invoeringstermijn, aanschafkosten, bijkomende kosten, fabrikant/leverancier)

Onderstaand zijn alle oplossingen uit het oplossingenboek geselecteerd, die betrekking hebben op repeterende bewegingen.

Oplossingen energetische belasting

Voor het zoeken naar oplossingen voor fysieke belasting is een meetkoffer en oplossingenboek ontwikkeld. In het oplossingenboek worden 71 oplossingen beschreven om fysieke belasting te verminderen.

Per oplossing is informatie opgenomen over:

beschrijving oplossing (soort oplossing, waar is het een oplossing voor, foto’s)
beoogde effecten (arbo/ergonomie en efficiency)
kenmerken (specificaties, ergonomie)
randvoorwaarden (organisatorisch, technisch, omgevingsaspecten)
implementatie (invoeringstermijn, aanschafkosten, bijkomende kosten, fabrikant/leverancier)

Onderstaand zijn alle oplossingen uit het oplossingenboek geselecteerd, die betrekking hebben op energetische belasting.

Gevaarlijke stoffen

Inventarisatie gevaarlijke stoffen

Maak bij de inventarisatie van gevaarlijke stoffen onderscheid tussen de stoffen die vrijkomen tijdens processen (houtstof, lasrook en Diesel Motoren Emissie DME) en gevaarlijke stoffen die worden toegepast bij de productie en het onderhoud van machines en installaties. Daarnaast moeten ook ziektekiemen zoals legionella worden geïnventariseerd.

Aan houtstof zijn aparte pagina’s gewijd.

Een handig hulpmiddel bij de inventarisatie is de zelfinspectie bij gevaarlijke stoffen van de Nederlandse Arbeidsinspectie.

Stappen van de inventarisatie van gevaarlijke stoffen.

Maak een lijst van de stoffen waaraan werknemers bij de arbeid worden of kunnen worden blootgesteld die gevaar voor de gezondheid en veiligheid kunnen opleveren.

De etiketten en product gevarenkaarten van de leverancier geven informatie over de risico’s van de gevaarlijke stoffen. Vraag de product gevaren kaarten op bij je leverancier.

Beoordeel of meet de blootstelling van gevaarlijke stoffen. Je hoeft niet alle stoffen in 1 keer te beoordelen. Begin met de stoffen die het meeste risico opleveren, zoals kankerverwekkende (carcinogene), mutagene en/of reproductietoxische stoffen, maar denk ook aan sensibiliserende stoffen (ofwel allergenen). Of met de stoffen die veel worden gebruikt of die in kleine hoeveelheden al een groot effect hebben op de gezondheid. De zogenaamde H zinnen helpen om de gevaren van de stof in beeld te krijgen.Dit noemen we prioriteren. Je bepaalt zelf de volgorde: welke stof is het meest risicovol? Leg vast welke keuzes u heeft gemaakt en welke afweging u daarbij heeft gemaakt. Je moet de keuzes goed kunnen onderbouwen.

Het software programma Stoffenmanager kan helpen bij het maken van een goede beoordeling.

De meeste stoffen waarmee je bedrijf werkt, bestaan uit een mengsel van verschillende componenten. Je moet in dat geval voor elke component apart vastleggen:

hoeveel procent van elke component in het mengsel zit;
wat de grenswaarde van die component is;
wat de blootstelling is van uw werknemers aan die component.

Als een werknemer in aanraking komt met verschillende stoffen, en die stoffen bevatten dezelfde component, dan moet de totale blootstelling per dag (= het daggemiddelde) beneden de grenswaarde blijven. U bepaalt het daggemiddelde door de blootstelling aan die component uit de verschillende stoffen bij elkaar op te tellen. Bekijk online hulpmiddel ‘Toetsen aan de grenswaarden’

Lees hier wat je moet inventariseren.

Relevante wetgeving:

Arbowet Art 5; Inventarisatie en evaluatie van risico’s

Arbobesluit Art. 4.2: Nadere voorschriften risico inventarisatie en -evaluatie, beoordelen

Arbobesluit Art. 4.6 – lid 1 Voorkomen van ongewilde gebeurtenissen

Arbobesluit Art 4.7 – lid 5 Maatregelen bij ongewilde gebeurtenissen

Arbobesluit Art. 4.8 lid 1 Explosieve stoffen

Arbobesluit Art. 4.13 Nadere voorschriften risico inventarisatie en -evaluatie CMR stoffen

Arbobesluit Art 4.17 Voorkomen van blootstelling: vervangen CMR stoffen

Arbobesluit Art 4.18 Voorkomen of beperken van blootstelling CMR stoffen

Arbobesluit 4.19 Beperken van blootstelling aan CMR stoffen

Arbobesluit 4.85 Nadere voorschriften risico inventarisatie en -evaluatie biologische agentia (legionella bijvoorbeeld)

Arbobesluit Art 4.87 Voorkomen van blootstelling: vervangen biologische agentia

Arbobesluit Art 4.87a Voorkomen of beperken van blootstelling biologische agentia

Vervanging dieselheftruck door elektrische of LPG

Bij DME, gaat de vervangingsplicht vóór op het nemen van bronmaatregelen die de blootstelling voorkomen of zoveel mogelijk verminderen. Voor dieselmotoren houdt dit in, dat een voertuig of arbeidsmiddel wordt ingezet dat géén deeltjes met elementair koolstof uitstoot. In de meeste gevallen betekent dit, dat het voertuig of arbeidsmiddel moet worden vervangen door een die elektrisch-, LPG-, waterstof- of aardgasaangedreven is.

Bij gebruik van dieselmotoraangedreven vorkheftrucks in een binnensituatie (omsloten ruimte) geldt het volgende bij inspectie door SZW:

Voor vorkheftrucks die op het moment van inspectie al aanwezig zijn, geldt:

4 ton of minder/iedere leeftijd: Binnen 6 maanden na de inspectie vervangen, of definitief weren uit de binnensituatie.
4 tot 8 tonen op het moment van de inspectie 5 jaar of ouder: Binnen 6 maanden na de inspectie vervangen, of definitief weren uit de binnensituatie.
4 tot 8 ton en op het moment van inspectie jonger dan 5 jaar: Vervangen of definitief weren uit de binnensituatie zodra de vorkheftruck 5 jaar of ouder is, met een minimumtermijn van 6 maanden.

Voor vorkheftrucks die op het moment van inspectie nog moeten worden aangeschaft, geldt:

Lastcapaciteit van 8 ton of minder: Niet inzetten voor gebruik in een binnensituatie.

Zolang vervanging nog niet is gerealiseerd, dienen aanvullende beheersmaatregelen genomen te worden om de blootstelling aan DME zoveel mogelijk te verminderen (bijvoorbeeld door het toepassen van roetfilters), tenzij de vorkheftruck al minimaal voldoet aan de Stage IIIB-norm.
Bij vervanging van dieselaangedreven vorkheftrucks kunnen aardgas-, waterstof- of LPG-aangedreven vorkheftrucks worden ingezet, waarbij de LPG-aangedreven vorkheftrucks moeten zijn voorzien van een katalysator.

Van een binnensituatie is sprake als een ruimte ten minste omgeven is door drie aansluitende wanden en een dak. Voor overige ruimten is
nog sprake van een binnensituatie als maximaal een aaneengesloten stuk van 25% van de totale lengte van de wanden ontbreekt. Zijn in een wand openingen gemaakt door het openzetten van deuren en/of ramen, dan telt deze wand nog steeds mee. Dat is niet meer het geval als de deur het volledige oppervlak van een wand vrij maakt, zoals bij een garagedeur het geval is.

Bron: BIM Blootstelling aan dieselmotoremissies (DME), 7 juli 2020

Heftrucks

Zware dieselheftrucks met een lastcapaciteit van meer dan 8 ton mogen niet ingezet worden in binnensituaties. Bij gebruik in buitensituaties voorzien van een roetfilter als het geen Stage 3b motor of Tier 4 of hoger is. Er kan een opsteekfilter op de uitlaat geplaatst worden met een reductiefactor van ten minste 95%. Dit is een vanaf buiten te monteren filter, dat weggeworpen wordt na een aantal maal gebruik (cellulosefilter) of mogelijk geregenereerd / schoongebrand wordt na een aantal maal gebruik (keramisch filter). Aansluitmogelijkheden voor alle typen uitlaten zijn beschikbaar, onder meer door een ‘blaasbalgsysteem’. Het filter wordt in enkele seconden geplaatst. Het levert een reductie van dieselrook op van minimaal 90% (na meermalen schoonbranden) tot maximaal 95%. Montage, demontage en eventueel regenereren / schoonbranden moeten zorgvuldig gebeuren. Instructie voor betrokken werknemers is vereist. Gebruik alleen filters die staan op de VERT-lijst en / of TÜV gekeurd zijn. Deze filters staan vermeld in de Particle filter list.

Busjes en vrachtwagens

Blootstelling aan DME als gevolg van het binnen rijden van busjes en vrachtwagens van klasse 3 of minder ten behoeve van laden en lossen is niet toegestaan zonder gebruik te maken van opsteekfilters. Dit is een vanaf buiten te monteren filter, als wegwerpfilter of geregenereerd / schoongebrand wordt na een aantal maal gebruik (keramisch filter). Een opsteekfilter op de uitlaat moet een reductiefactor van ten minste 95% hebben. Aansluitmogelijkheden voor alle typen uitlaten zijn beschikbaar, onder meer door een ‘blaasbalgsysteem’. Het filter wordt in enkele seconden geplaatst. Het levert een reductie van dieselrook op van minimaal 90% (na meermalen schoonbranden) tot maximaal 95%. Montage, demontage en eventueel regenereren / schoonbranden moeten zorgvuldig gebeuren, conform de eisen van de producent. Instructie voor betrokken werknemers is vereist. Gebruik alleen filters die staan op de VERT-lijst (BAFU/BUWAL/SUVA) en / of TÜV gekeurd zijn.
Deze filters staan vermeld in de Particle filter list.

Organisatorische maatregelen

Klanten middels bebording duidelijk attenderen op wettelijke verplichting tot gebruik van roetfilter of afzuiging op de uitlaat indien men met de auto of bus binnen wil rijden in de hal
Geef op bebording overige regels en informatie aan:
- Motor uitzetten bij beladen
- Goede route aanduiding
Zorgen voor voldoende koppelingen en roetfilters
Aangeven hoe medewerker bereikt kan worden om te assisteren
Zorg voor voldoende toezicht en train medewerkers hoe men een klant moet aanspreken die zich niet aan de regels houdt

Afspraken laden en lossen

Vrachtwagens en busjes van iedere klasse altijd voorzien van een roetfilter of afzuigslang bij het laden en lossen om de uitstoot van dieseluitlaatgassen tot het minimum te beperken. Houd vrachtwagens en diesel aangedreven busjes buiten besloten ruimten. Spreek af met chauffeurs dat het laden of lossen zodanig gebeurt dat de cabine (bij vrachtwagens) of het busje buiten staat. bij het in- en uitrijden komen minimale hoeveelheden uitlaatgassen binnen door verplichte toepassing van opzet roetfilters of afzuiging op de uitlaat. Bij het starten verplicht toe te passen. Tijdens laden en lossen motoren uit zetten. Houd hier streng toezicht op.

Inrichting werkruimten

In werkruimten is de inzet van arbeidsmiddelen waarbij DME vrijkomt niet toegestaan. Incidenteel kan men afwijken als er geen andere oplossing is. Bij een incidenteel gebruik in een binnensituatie zal gezorgd moeten worden voor een roetfilter met tenmiste een 95% effectief filter of goede afzuiging op de uitlaat. Maatregelen om onnodige blootstelling aan DME in de rest van het bedrijf tegen te gaan zijn compartimentering en voldoende algemene ventilatie. Zorg dat het aantal werknemers in de directe omgeving van het dieselvoertuig zo beperkt mogelijk is.

Houtstof

Inventarisatie houtstof

De grenswaarde voor houtstof is 2 milligram respirabel (inadembaar) houtstof per kubieke meter als gemiddelde bij 8 uur. Arbobesluit Art. 4.3, 4.4, 4.5, 4.11 en 4.16, Arboregeling bijlage XIII. Bron: arboplatform Sociaal Economische Raad SER

De zeer fijne deeltjes zijn met het blote oog niet waarneembaar. Recente metingen tonen aan dat bij een goed werkende afzuiginstallatie de waardes houtstof ruim lager liggen dan de grenswaarde. De hoogste waardes komen over het algemeen vrij bij het schoonmaken van de machines. Draag hierbij altijd een FFP2 of FFP3 stofmasker. Vermijd het gebruik van blaaspistolen zo min mogelijk. Deze blazen het fijne stof juist in de lucht. Naast de grotere kans op inademing kan hierbij ook explosiegevaar ontstaan.

Ophoping van de zeer fijne houtstof deeltjes is een indicatie dat er ook deze fijne deeltjes in de lucht zweven. Optimaliseer dan eerst de afzuiginstallatie per machine en per ruimte.

Worden er daarna nog ophoping van fijn houtstof waargenomen, dan kunnen metingen uitsluitsel geven.

Voor het inventariseren van houtstof in de werkomgeving oplossingenboek ontwikkeld. Hiermee kan voor een groot aantal machines, installaties en de werkomgeving een inschatting gemaakt worden van knelpunten ten aanzien van houtstof.

Zie hiervoor de pagina met oplossingen voor onder andere:

Zaagmachines: bandherzaag, cirkelzaag, lintzaag, meerbladzaag, onderbladzaag, pendelzaag, platenzaag (horizontaal, verticaal), radiaalzaag, verstekzaag
Freesmachines: bovenfrees, CNC-bewerkingsstation, inkroosmachine, omfrees, tafelfrees
Schaaf/schuurmachines: breedbandschuurmachine, schaafmachine, schuurmachine, vierzijdige schaafbank
Combimachines: hoekopstelling, pennenbank
Overige machines: boormachine, handmachines
Afzuig- en filterinstallaties
Houtstof in de werkomgeving

Zie ook de Arbotoolkit pagina’s over gevaarlijke stoffen

Oplossingen zaagmachines

Voor het zoeken naar oplossingen om de blootstelling aan geluid in de werkomgeving te verminderen is een meetkoffer en oplossingenboek ontwikkeld. In dit oplossingenboek staan voor een groot aantal machines, installaties en de werkomgeving geïntegreerde oplossingen beschreven om de blootstelling aan geluid en houtstof te verminderen.

Per oplossing is informatie opgenomen over:

soort oplossing (omschrijving)
effecten (type risicoreductie, verwachte effecten)
kosten (aanschafkosten en overige kosten)
termijn (levering/installatie)

In het oplossingenboek zijn oplossingen opgenomen voor onderstaande zaagmachines. In de oplossingenkaarten wordt verwezen naar figuren (tekeningen, foto’s), welke in een apart document zijn opgenomen. Per machine dient u dus zowel de kaart als de figuren te downloaden.

Bandherzaag:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Platenzaag horizontaal:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Platenzaag verticaal:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Onderbladzaag:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Pendelzaag:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Radiaal verstek zaag:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Verstekzaag dubbel:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)

Oplossingen freesmachines

Per oplossing is informatie opgenomen over:

soort oplossing (omschrijving)
effecten (type risicoreductie, verwachte effecten)
kosten (aanschafkosten en overige kosten)
termijn (levering/installatie)

In het oplossingenboek zijn oplossingen opgenomen voor onderstaande freesmachines. In de oplossingenkaarten wordt verwezen naar figuren (tekeningen, foto’s), welke in een apart document zijn opgenomen. Per machine dient u dus zowel de kaart als de figuren te downloaden.

Bovenfrees:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Inkroosmachine:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Omfrees:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Tafelfrees:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)

Oplossingen schaafmachines

Per oplossing is informatie opgenomen over:

soort oplossing (omschrijving)
effecten (type risicoreductie, verwachte effecten)
kosten (aanschafkosten en overige kosten)
termijn (levering/installatie)

In het oplossingenboek zijn oplossingen opgenomen voor onderstaande schaafmachine. In de oplossingenkaart wordt verwezen naar figuren (tekeningen, foto’s), welke in een apart document zijn opgenomen. Per machine dient u dus zowel de kaart als de figuren te downloaden.

Vierzijdige schaafbank:

Oplossingenkaart (pdf)

Figuren (pdf)

Oplossingen pennenbanken

Per oplossing is informatie opgenomen over:

soort oplossing (omschrijving)
effecten (type risicoreductie, verwachte effecten)
kosten (aanschafkosten en overige kosten)
termijn (levering/installatie)

In het oplossingenboek zijn oplossingen opgenomen voor onderstaande pennenbanken. In de oplossingenkaarten wordt verwezen naar figuren (tekeningen, foto’s), welke in een apart document zijn opgenomen. Per machine dient u dus zowel de kaart als de figuren te downloaden.

Pennenbank enkel:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Pennenbank dubbel:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)

Oplossingen adembescherming

Voor het zoeken naar oplossingen om de blootstelling aan houtstof in de werkomgeving te verminderen is een meetkoffer en oplossingenboek ontwikkeld. In dit oplossingenboek staan voor een groot aantal machines, installaties en de werkomgeving geïntegreerde oplossingen beschreven om de blootstelling aan houtstof en geluid te verminderen.

Per oplossing is informatie opgenomen over:

soort oplossing (omschrijving)
effecten (type risicoreductie, verwachte effecten)
kosten (aanschafkosten en overige kosten)
termijn (levering/installatie)

In het oplossingenboek zijn oplossingen opgenomen voor adembescherming. In de oplossingenkaart wordt verwezen naar figuren (tekeningen, foto’s), welke in een apart document zijn opgenomen. U dient dus zowel de kaart als de figuren te downloaden. Het partikelfilter moet tenminste P3 kwaliteit hebben bij het gebruik als bescherming tegen houtstof en roetdeeltjes in uitlaatgassen.

Persoonlijke adembescherming:

Oplossingenkaart (pdf)

Figuren (pdf)

Oplossingen afzuiging

Per oplossing is informatie opgenomen over:

soort oplossing (omschrijving)
effecten (type risicoreductie, verwachte effecten)
kosten (aanschafkosten en overige kosten)
termijn (levering/installatie)

In het oplossingenboek zijn oplossingen opgenomen voor afzuiging. In de oplossingenkaarten wordt verwezen naar figuren (tekeningen, foto’s), welke in een apart document zijn opgenomen. U dient dus zowel de kaart als de figuren te downloaden.

Afzuiging handmachines:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Afzuigsysteem mobiel:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Afzuigsysteem vast opgesteld:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)

Oplossingen organisatie

Per oplossing is informatie opgenomen over:

soort oplossing (omschrijving)
effecten (type risicoreductie, verwachte effecten)
kosten (aanschafkosten en overige kosten)
termijn (levering/installatie)

In het oplossingenboek zijn oplossingen opgenomen met betrekking tot organisatie. In sommige oplossingenkaarten wordt verwezen naar figuren (tekeningen, foto’s), welke in een apart document zijn opgenomen. U dient dus zowel de kaart als de figuren te downloaden.

Good housekeeping:	Oplossingenkaart (pdf)	Figuren (pdf)
Inspectie en onderhoud:	Oplossingenkaart (pdf)
Machinelogboek:	Oplossingenkaart (pdf)
Voorlichting instructie en toezicht:	Oplossingenkaart (pdf)

Oplossingen houtstof overig

Per oplossing is informatie opgenomen over:

soort oplossing (omschrijving)
effecten (type risicoreductie, verwachte effecten)
kosten (aanschafkosten en overige kosten)
termijn (levering/installatie)

In het oplossingenboek zijn oplossingen opgenomen met betrekking tot overige machines. In de oplossingenkaart wordt verwezen naar figuren (tekeningen, foto’s), welke in een apart document zijn opgenomen. U dient dus zowel de kaart als de figuren te downloaden.

Overige machines:

Oplossingenkaart (pdf)

Figuren (pdf)

Algemene veiligheid

Algemene veiligheid - risico inventarisatie

Jaarlijks gebeuren in Nederland arbeidsongevallen met letsel en verzuim. In 2019 waren er bijna 4500 gemelde ongevallen waarbij 69 werknemers omkwamen. Ongevallen kunnen vaak voorkomen worden als er veilig en conform de arbowetgeving wordt gewerkt.

De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft een zelfinspectietool ontwikkeld waarmee bedrijven zelf kunnen controleren of men voldoet aan de arbowetgeving op het gebied van arbozorg en veiligheid.

De tool bestaat uit een aantal vragen die met “ja” of “nee” beantwoord dienen te worden. Indien een vraag met “nee” wordt beantwoord wordt nog niet voldaan aan de Arbowetgeving en zijn aanvullende maatregelen vereist. Per vraag wordt verwezen naar een aantal hulpmiddelen die gebruikt kunnen worden om het knelpunt op te lossen.

Met behulp van de tool kan in 4 stappen beoordeeld worden of wordt voldaan aan de wetgeving op het gebied van arbozorg en veiligheid:

Stap 1: Middelen verschaffen (is alles aanwezig om veilig te kunnen werken?)
Stap 2: Voorlichting en instructie (weet iedereen hoe veilig gewerkt moet worden?)
Stap 3: Onderhoud en inspectie (werkt alles zoals het moet?)
stap 4: Toezicht houden (Houdt iedereen zich aan de afspraken?)

Deze 4 stappen vormen samen het totale pakket aan maatregelen dat een werkgever moet hebben uitgevoerd om te voldoen aan de wetgeving met betrekking tot arbozorg en veiligheid. Met de tool worden dezelfde punten beoordeeld die een inspecteur van Inspectie SZW controleert wanneer een bedrijf wordt bezocht en gecontroleerd op het voldoen aan de Arbowetgeving mbt arbozorg en veiligheid. De tool is gericht op de risicosectoren waar de meeste ongevallen plaatsvinden (bouw, metaal, transport/logistiek) maar kan ook door andere bedrijven (zoals houtsector) gebruikt worden.

De zelfinspectietool Voorkom ongevallen is te vinden onder voorkomongevallen.zelfinspectie.nl/

Inrichting van de arbeidsplaats (werkplek)

Een overzichtelijke en veilige inrichting van de arbeidsplaats voorkomt ongevallen en gezondheidsschade.

Je kunt daarbij denken aan bijvoorbeeld:

Elektriciteit
Ergonomie
Veiligheidssignalering
Werken op hoogte
Aanrijdgevaar
Werkruimtes (vloeren, muren en plafonds)
Ramen, deuren en beweegbare hekken
Verbindingswegen
Luchtruimte, volume van ruimten
Eerste hulpposten
Nachtverblijven, wasgelegenheden en doucheruimten, toiletten, kleedruimten en ontspanningsruimten.

Wat zegt de wet:

Arbobesluit Art. 3.11 Vloeren, muren en plafonds van arbeidsplaatsen

Arbobesluit Art. 3.12 Ramen en bovenlichtvoorzieningen van de ruimten

Arbobesluit Art. 3.13 Deuren, beweegbare hebben en andere doorgangen

Arbobesluit Art. 3.14 Verbindingswegen

Arbobesluit Art. 3.19 Afmetingen en luchtvolume van ruimten: bewegingsruimte op de arbeidsplaats

Arbobesluit Art. 3.20 Ontspanningsruimten

Arbobesluit Art. 3.21 Nachtverblijven

Arbobesluit Art. 3.22 Kleedruimten

Arbobesluit Art. 3.23 Wasgelegenheden en doucheruimten

Arbobesluit Art. Toiletten en wastafels

Arbobesluit Art. Eerste hulpposten

Nieuwbouw/verbouw:

Als opdrachtgever van nieuwbouw of een verbouwing zijn er ook belangrijke veiligheidsaspecten om rekening mee te houden:

Melding van (grotere) bouwwerkzaamheden aan de Nederlandse Arbeidsinspectie

Coördinatie van de (bouw)werkzaamheden

Een project veiligheids- en gezondheidsplan

Arbobesluit Art. 2.23 t/m 2.35

Explosieveiligheid

Explosieveiligheid inventarisatie (ATEX)

Explosieve atmosferen

Een mengsel van brandbare stoffen in de vorm van gassen, dampen of stof, onder atmosferische omstandigheden, waarin de verbranding zich na ontsteking uitbreidt tot het gehele niet verbrande mengsel (Arbobesluit: artikel 3.1. onder c)

Gasexplosiegevaar inventariseren

Ga na of er gassen in uw bedrijf zijn opgeslagen. Controleer of de opslag van gasflessen voldoet aan de eisen van hoofdstuk 6 van de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen PGS15 hoofdstuk 6. Controleer ook of de bedrijfshulpverleners weten wat zij moeten doen bij een gasbrand.

Op de werkvloer mag een werkvoorraad aanwezig zijn. De werkvoorraad mag niet meer zijn dan één dag verbruik of één batch. De werkvoorraad mag zich niet bevinden in de rijroute van vorkheftrucks of andere transportmiddelen.

Spuitbussen en gaspatronen die betrokken raken bij een brand kunnen gaan rocketeren, ongeacht of de inhoud bestaat uit een inerte of (licht)ontvlambare stof. Dit kan bij een brand leiden tot domino effecten. Meer informatie is te lezen in de handreiking generieke risico benadering PGS.

De voorschriften van PGS 15 zijn bindend. De werkgever mag andere andere maatregelen treffen dan PGS 15 voorschrijft. De werkgever moet dan aantonen dat met die maatregelen minimaal een gelijkwaardige bescherming wordt bereikt van de brandveiligheid, de arbeidsomstandigheden en het algemene milieu.

Nevel en stofexplosies

Van houtstof is bekend dat deeltjes kleiner dan 0,5 mm stofexplosie gevaar opleveren. Tip: met een zeef is eenvoudig de deeltjesgrootte vast te stellen.

Zijn er plaatsen aanwezig waar brandbaar stof aanwezig is dat met de omgevingslucht een explosief mengsel kan vormen? Dan moet een risico analyse uitgevoerd worden volgens het Arbobesluit artikel 3.5c Nadere voorschriften risico inventarisatie en -evaluatie; explosieveiligheidsdocument.

ATEX leidraad

Voor het inventariseren van de gevaren op stofexplosies (bepalen zonering, afmetingen zones, risico-evaluatie, treffen van maatregelen) is een ATEX EVD-tool ontwikkeld. Met behulp van de tool kunt u een risicobeoordeling van mogelijke heersende explosiegevaren uitvoeren en een explosieveiligheidsdocument opstellen.

De tool kunt u opvragen bij het secretariaat van SIVAG (tel. 036 – 532 10 20 / email: info@sivag.nl).
SIVAG verstrekt de tool alleen aan houthandelsbedrijven !

Bent u geen houthandelsbedrijf? Dan kunt u terecht bij SKH (Stichting Keuringsbureau Hout, email: info@skh.nl).

Relevante regelgeving:

Arbeidsomstandighedenbesluit: artikel3.5a t/m 3.5f

Warenwetbesluit Explosieveilig Materieel 2016

Richtlijn 1999/92/EG (ATEX 153) betreffende minimumvoorschriften voor de verbetering van de gezondheidsbescherming en van de veiligheid van werknemers die door explosieve atmosferen gevaar kunnen lopen.

Richtlijn 2014/34/EU i(ATEX 114) inzake apparaten en beveiligingssystemen bedoeld voor gebruik op plaatsen waar ontploffingsgevaar kan heersen

Meer informatie:

NL Arbeidsinspectie: Werkinstructie Stofexplosiegevaar

PGS15 interim (2021) Opslag van verpakte gevaarlijke stoffen – richtlijn voor opslag en tijdelijke opslag met betrekking tot brandveiligheid, arbeidsveiligheid en milieu veiligheid

NPR7910-1: Gevarenzone indeling voor gasontploffingsgevaar – geeft informatieve aanwijzingen bij het opstellen van een gevarenzone-indeling met betrekking tot explosiegevaar – verkrijgbaar bij het Nederlands Normalisatie Instituut NEN (NEN.nl)

NPR7910-2: Classificatie van gevaarlijke gebieden met betrekking tot stofexplosiegevaar. Deze gedragscode geeft richtlijnen om te bepalen in welke gebieden explosiegevaarlijke situaties kunnen ontstaan en hoe groot de kans is dat dit gebeurt – verkrijgbaar bij het Nederlands Normalisatie Instituut NEN (NEN.nl)

NEN-EN-IEC 60079-10-2:

Machines en arbeidsmiddelen

Inspectielijsten houtbewerkingsmachines

Door SKH is een systeem van inspectielijsten voor houtbewerkingsmachines opgezet. Hiermee kan voor een groot aantal verschillende houtbewerkingsmachines een beoordeling worden uitgevoerd. Dit systeem wordt regelmatig aangevuld en geactualiseerd. Als geregistreerd gebruiker kunt u dit systeem ook via het internet benaderen. Ga hiervoor naar de website van SKH.

Indien u niet eerder inloggegevens heeft opgevraagd vult u op het scherm ‘Nieuwe login’ de volgende gegevens in:

Code: de middelste digits van het aansluitnummer van het sociaal fonds O.O.& A. (bijv. 754-10021777-1-1).
E-mail adres: het e-mail adres waar de inloggegevens naar toe moeten worden gestuurd.

U ontvangt binnen enkele minuten een mailtje met daarin vermeld het wachtwoord.

Indien u al eerder inloggegevens heeft opgevraagd kunt u klikken op “kunt u hier inloggen”.

Campagne Hou ‘t veilig

Om het onveilig gebruik van machines binnen de houthandel een halt toe te roepen is de campagne ‘Hou ’t veilig’ opgezet. Met behulp van het beschikbare voorlichtingsmateriaal en brochures kunnen medewerkers in de houtsector voorgelicht worden over het belang van machineveiligheid en welke maatregelen genomen moeten worden om veilig te werken met machines.

De volgende informatie is beschikbaar:

Voorlichtingsmateriaal
Er is een pakket met posters, flyers, sticker en tafelwaaiers beschikbaar bedoeld om de aandacht te vestigen op het veilig werken met machines. Dit voorlichtingsmateriaal kan gratis besteld worden op www.houtveilig.nl/campagne/materiaal.

Tipwaaier met praktische tips over veilig werken met machines binnen de houtbranche.
In deze brochure worden oplossingen gegeven voor de top 7 meest gevaarlijk situaties binnen de houtsector:

het gebruik van MEC-gereedschap is strikt beperkt tot machines met mechanische invoer (MEC en MAN gereedschap gescheiden opbergen)
gebruik altijd de beschermkappen
zorg voor een passend spouwmes
gebruik een duwhoutje
weet waar de stopknop of noodstop zit
ga serieus te werk
zorg voor goed werkende machines

Daarnaast wordt in deze brochure aandacht besteed aan veilig omgaan met machines, het gebruik van peroonlijke beschermingsmiddelen (veiligheidbril, gehoorbescherming, veiligheidsschoenen, handschoenen en/of stofmaskers), het kopen/installeren van machines en welke acties genomen dienen te worden als er toch een arbeidsongeval plaatsvindt.

De tipwaaier is te vinden onder www.houtveilig.nl/public/arbo_tipboekje_online_beelden_website.pdf

DVD Voorlichtingsfilm “kijk uit wat je doet”
Op de DVD “kijk uit wat je doet” worden de belangrijkste risico’s bij het werken met houtbewerkings-machines uiteengezet en worden voor elke machine de veiligheidinstructies op een rijtje gezet. De DVD kan hier besteld worden:www.timmerslimmer.nl/index.cfm?pid=239

Lesmateriaal
Er is ook lesmateriaal ontwikkeld waarmee leerlingen in de houtsector voorgelicht kunnen worden over het veilig werken met houtbewerkingsmachines. Deze informatie kan ook (gedeeltelijk) gebruikt worden bij het geven van voorlichting aan werknemers. Het pakket bestaat uit de volgende onderdelen:

Lesbrief Hou ’t veilig (lesmateriaal en docentenhandleiding)
Hou ’t veilig quiz

Zie voor meer informatie:
www.houtveilig.nl/public/lesmateriaal/lesbrief_houtveilig.pdf
www.houtveilig.nl/public/lesmateriaal/docentenhandleiding_hou__t_veilig_…

Veiligheidsinstructiekaarten

SKH heeft in opdracht van de CBM, de NBvT, de VVNH, FNV en CNV Vakmensen een set van veiligheidsinstructiekaarten opgesteld welke zijn voorzien van algemene aanwijzingen, machine- en bedrijfsspecifieke instructies en onderhoudsvoorschriften en –registratie.

U kunt de kaarten van een aantal veel voorkomende machines in de houtbranche direct bestellen via http://www.sivag.nl/content/veiligheidsinstructiekaarten-houtbewerkingsm…. Het betreft de volgende machines:

formaatzaag,
kantenaanlijmmachine,
lintzaag,
tafelfrees,
vandiktebank,
vierzijdige schaafmachine, en
vlakbank.

De volgende veiligheidsinstructiekaarten, eigendom van SKH, zijn geplastificeerd te bestellen (€ 15,– per kaart) op de website van SKH:

Breedbandschuurmachine,
Dubbele afkortzaag,
Enkele pennenbank,
Gatensteekmachine,
Horizontale platenzaag,
Langgatboormachine,
Opsluitbank,
Radiaalzaag,
Schuurmachines,
Tafelcirkelzaag, en
Verticale platenzaag.

Psycho Sociale Arbeidsbelasting PSA

Inventarisatie Psycho Sociale Arbeidsbelasting

Inventarisatie psychosociale arbeidsbelasting PSA). De website van de SER geeft een handreiking voor psycholsociale arbeidsbelasting.

Deze handreiking uit 2015 bevat aanwijzingen voor het inventariseren van de arbo risico’s en het plan van aanpak met maatregelen die PSA tegengaan.

Op termijn wordt deze handreiking vervangen door een nieuwe handreiking. Zie het dossier Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA) van de SER

Oplossingenregister arbeidsorganisatie

Voor informatie over oplossingen ter beperking van knelpunten in de arbeidsorganisatie is een zogeheten oplossingenregister beschikbaar. Dit gaat in op de aanpak van knelpunten op de onderstaande onderwerpen:

werkomstandigheden;
werkomstandigheden kunnen combineren met prive;
mentale belasting;
planning;
ontplooiing in het werk;
leidinggeven;
tijdelijk personeel;
hulpmiddelen;
opleiding en cursussen;
inzetbaarheid en samenwerken;
kwaliteit;
vermoeidheid;
gezondheid.

Het quickscan oplossingenregister kunt u hier als pdf downloaden.