Houtbewerkingsmachines

In houtondernemingen wordt gewerkt met houtbewerkingsmachines. Dit zijn gevaarlijke machines, aangezien er scherpe snijgereedschappen worden gebruikt die met grote snelheid ronddraaien en waarbij de handen vaak dicht bij het snijgereedschap komen. Veel voorkomende problemen zijn het onjuist gebruik van beveiligingen en hulpmiddelen, niet goed functionerende beveiligingen en verkeerde werkmethoden. Hierdoor komen nog steeds met regelmaat ernstige ongevallen voor met blijvend letsel.

De belangrijkste gevaren van houtbewerkingsmachines zijn:

Om zo veilig mogelijk te werken dient bij elke machine aan de volgende onderwerpen aandacht  besteed te worden:

Arbeidsmiddelen 

Machines worden aangedreven en bevatten tenminste één bewegend deel. Arbeidsmiddelen zijn (hand) gereedschappen, meubilair en apparaten die bij de arbeid worden gebruik.

Elektrische handgereedschappen met een spanning hoger dan 50 volt wisselspanning of 110 volt gelijkspanning moeten periodiek gecontroleerd worden op elektrische veiligheid (de zogenaamde NEN 3140 keuring). 

Alle gereedschappen en persoonlijke beschermingsmiddelen moeten veilig te gebruiken zijn. Kritische middelen moeten periodiek gecontroleerd worden. Denk hierbij onder andere aan valbeveiliging, adembeschermende middelen, ladders en trappen.

Relevante wetgeving:

Nieuwe en in gebruik zijnde machines

Nieuwe machines en elektrisch handgereedschap moeten voorzien zijn van de CE markering en een verklaring dat ze voldoen aan de Machinerichtlijn. Hierdoor is  vrij handelsverkeer van machines mogelijk. Als een nieuwe machine in Nederland wordt verkocht en is geplaatst, dan wordt de machine een ‘in gebruik zijnde arbeidsmiddel’ en dan treedt de Arbowetgeving in werking. In de Arbowetgeving worden voor Nederland specifieke eisen gesteld op het gebied van de arbeidsomstandigheden. Voor de machineveiligheid is onder andere de Richtlijn Arbeidsmiddelen opgenomen.

Machinenormen en inspectielijsten

De concretisering van de eisen volgens de Machinerichtlijn is voor een groot gedeelte vastgelegd in geharmoniseerde normen. Daarmee zijn de eisen voor nieuwe machines duidelijk omschreven. De eisen voor gebruikte en in gebruik zijnde machines zijn vastgelegd in bijlagen van de Richtlijn arbeidsmiddelen en in de Arbowetgeving. Een concrete vertaalslag hiervan is te vinden in de inspectielijsten die door SKH zijn opgesteld, in opdracht en met instemming van werkgevers- en werknemersverenigingen in de houthandel, de meubel- en de timmerindustrie. Regelmatig worden deze inspectielijsten geactualiseerd, waarbij rekening wordt gehouden met de stand der techniek.

Wat is de taak van de werkgever?

In het arbeidsomstandighedenwetgeving is een eis opgenomen dat de werkgever verplicht is een risico-inventarisatie te maken om de gevaren binnen de arbeidsomgeving in kaart te brengen. Daarnaast moet er in een plan van aanpak aangegeven worden op welke wijze de gevaren worden weggenomen en binnen welke termijn.
Een van de onderdelen van de risico-inventarisatie betreft de veiligheid van de gebruikte arbeidsmiddelen. Een inschatting van de risico’s van een machine mag uitgevoerd worden door een ter zake deskundig persoon. Het plan van aanpak dient jaarlijks geëvalueerd en bijgesteld te worden,  de risico-inventarisatie dient periodiek vernieuwd te worden, afhankelijk van de situatie binnen het bedrijf.

Certificatie houtbewerkingsmachines

Naast het opstellen van de inspectielijsten houtbewerkingsmachines voor de meest gebruikte arbeidsmiddelen in de houtverwerkende industrie, heeft SKH een certificatieregeling geïntroduceerd voor leveranciers/fabrikanten van machines die machines keuren en aanpassen naar de eisen van de inspectielijsten.  Het voordeel voor de klant is een overzichtelijke offerte die weinig vragen oproept en  een opdrachtbevestiging waarin de uit te voeren werkzaamheden helder zijn beschreven.
De machines die aan de eisen van de inspectielijst voldoen worden voorzien van een sticker met SKH-certificatiemerk en de klant ontvangt een productcertificaat. Het kwaliteitskeurmerk waarborgt dat machines die zijn voorzien van het keurmerk aantoonbaar voldoen aan de geldende wetgevingen. Externe partijen, zoals de overheid, de verzekeringsmaatschappijen en de Nederlandse Arbeidsinspectie, verlangen namelijk bewijsvoering van veiligheidsaspecten.

De certificaathouder meldt de machines die hij voorzien heeft van het SKH-certificatiemerk aan bij SKH. Steekproefsgewijs controleert SKH of de certificaathouder nog voldoet aan de eisen; éénmaal per jaar op het bedrijf en driemaal per jaar op locatie naar aanleiding van een afmelding. Meer info en certificaathouders zijn te vinden op www.skh.nl.

Oplossingen

In de Arbotoolkit (zie bovenaan de rode button) zijn diverse oplossingskaarten en oplossingsrichtingen terug te vinden om een geïnventariseerd probleem aan te pakken.

Bij het treffen van maatregelen moet de werkgever de zogenaamde Arbeidshygiënische Strategie volgen (Arbowet, artikel 3). Dit betekent, dat maatregelen zoveel mogelijk bij de bron moeten worden getroffen. Als dit niet mogelijk is, worden andere doeltreffende maatregelen getroffen. Hierbij hebben maatregelen gericht op collectieve bescherming voorrang boven maatregelen gericht op individuele bescherming. Als maatregelen gericht op individuele bescherming niet mogelijk zijn, worden doeltreffende en passende persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking gesteld.

Voor dit arbeidsrisico zijn de volgende oplossingen beschikbaar:

Binnen de houtondernemingen zijn verschillende hulpmiddelen en instrumenten ontwikkeld voor de veiligheid van machines. Zie de pagina Veiligheidsinstructiekaarten in deze arbo toolkit en de verwijzing naar de Inspectielijsten houtbewerkingsmachines van SKH